Texts/Ratnagotravibhāga Mahāyānottaratantraśāstra/Root Verses/Verse I.32

Ratnagotravibhāga Root Verse I.32

Previous Verse

Next Verse

Verse I.32 Variations

चतुर्धावरणं धर्मप्रतिभोऽप्यात्मदर्शनम्
संसारदुःखभीरूत्वं सत्त्वार्थं निरपेक्षता

caturdhāvaraṇaṃ dharmapratibho'pyātmadarśanam
saṃsāraduḥkhabhīrūtvaṃ sattvārthaṃ nirapekṣatā

E. H. Johnston as input by the University of the West.

།ཆོས་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བདག་ལྟ་དང་།
།འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་འཇིགས་དང་།
།སེམས་ཅན་དོན་ལ་ལྟོས་མེད་ཉིད།

Dege, PHI, 111

Hostility toward the dharma, views about a self,
Fear of saṃsāra’s suffering,
And indifference about the welfare of sentient beings—

When the Clouds Part, Brunnhölzl, 358

有四種障礙 謗法及著我

怖畏世間苦 捨離諸眾生

http://cbetaonline.dila.edu.tw/en/T31n1611_p0828c02

L’aversion pour le Dharma et la vue du soi,

La peur des souffrances du saṃsāra

Et l’indifférence au bien des êtres

Sont respectivement les voiles des hédonistes,

Des hétérodoxes, des auditeurs et des [bouddhas] nés d’eux-mêmes.

L’aspiration supérieure et les trois autres qualités

Sont alors les causes de leur purification.

Charrier, Christian and Patrick Carré. Traité de la Continuité suprême du Grand Véhicule. Plazac: Éditions Padmakara, 2019.

RGVV Commentary on Verse I.32

Tibetan
English
Sanskrit
Chinese

---

Full Tibetan Commentary
Full English Commentary
Full Sanskrit Commentary
Full Chinese Commentary

།དེ་ལ་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་ཕྱེད་འོག་མས་ཅི་བསྟན་ཞེ་ན། ཆོས་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བདག་ལྟ་དང་། །འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་འཇིགས་དང་། །སེམས་{br}ཅན་དོན་ལ་ལྟོས་མེད་པ། །འདོད་ཆེན་མུ་སྟེགས་ཉན་ཐོས་དང་། །རང་བྱུང་རྣམས་ཀྱི་སྒྲིབ་རྣམ་བཞི། །དག་རྒྱུ་ལྷག་པར་མོས་པ་ལ། །སོགས་པའི་ཆོས་ནི་རྣམ་བཞི་ཉིད། །མདོར་བསྡུ་ན་སེམས་ཅན་གྱི་ཚོགས་ན་སེམས་ཅན་གྱི་རྣམ་པ་འདི་གསུམ་ཡོད་དེ། སྲིད་པ་{br}འདོད་པ་དང་། སྲིད་པ་དང་བྲལ་བར་འདོད་པ་དང་། དེ་གཉིས་ཀ་མངོན་པར་མི་འདོད་པའོ། །དེ་ལ་སྲིད་པ་འདོད་པ་ནི་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་རིག་པར་བྱ་སྟེ། ཐར་པའི་ལམ་དང་ཞེ་འགྲས་པ་ཡོངས་སུ་མྱ་ངན་ལས་མི་འདའ་བའི་རིགས་ཅན་གྱི་སེམས་ཅན་འཁོར་བ་ཉིད་{br}འདོད་ཀྱི། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ནི་མ་ཡིན་པ་གང་དག་ཡིན་པ་དང་། དེར་ངེས་པར་ལྷུང་བ་ཆོས་འདི་པ་ཉིད་དེ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ལ་སྡང་བ་སྟེ། གང་གི་དབང་དུ་མཛད་ནས། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ང་ནི་དེ་དག་གི་སྟོན་པ་མ་ཡིན་ལ། དེ་དག་{br}ཀྱང་ངའི་ཉན་ཐོས་མ་ཡིན་ནོ། །ཤཱ་རིའི་བུ་དེ་དག་ནི་མུན་པ་བས་ཀྱང་ཆེས་མུན་པ་ཆེན་པོར་འགྲོ་བ་མུན་པ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའོ་ཞེས་ང་སྨྲའོ་ཞེས་གསུངས་པའོ། །དེ་ལ་སྲིད་པ་དང་བྲལ་བར་འདོད་པ་ནི་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། ཐབས་མ་ཡིན་པ་ལ་ཞུགས་པ་དང་། ཐབས་

---

ལ་ཞུགས་པའོ། །དེ་ལ་ཐབས་མ་ཡིན་པ་ལ་ཞུགས་པ་ལ་ཡང་རྣམ་པ་གསུམ་སྟེ། འདི་ལས་ཕྱི་རོལ་དུ་གྱུར་པ་ཙ་ར་ཀ་དང་། ཀུན་ཏུ་རྒྱུ་དང་། གཅེར་བུ་པ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པ་དུ་མའི་མུ་སྟེགས་པ་མང་པོ་དང་། དེ་དང་མཐུན་པར་སྤྱོད་པ་ཆོས་འདི་པ་ཉིད་དད་པ་ཡོད་{br}ཀྱང་། ངེས་པར་གཟུང་དཀའ་བའི་ལྟ་བ་འཛིན་པ་སྟེ། དེ་དག་ཀྱང་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། དོན་དམ་པ་ལ་མི་མོས་པ་གང་ཟག་ཏུ་ལྟ་བ་སྟེ། གང་ལ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་མོས་པ་མེད་པ་ནི་མུ་སྟེགས་པ་དག་དང་ཁྱད་པར་མེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པ་དང་། {br}མངོན་པའི་ང་རྒྱལ་ཅན་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་སྟེ། འདི་ལ་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་གང་དག་དེའི་རྣམ་པར་ཐར་པའི་སྒོ་ལ་ཡང་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བར་འགྱུར་བ་གང་གི་དབང་དུ་མཛད་ནས། འོད་སྲུངས་གང་ཟག་ཏུ་ལྟ་བ་རི་རབ་ཙམ་ནི་བླའི། མངོན་པའི་ང་རྒྱལ་ཅན་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་བ་ནི་དེ་{br}ལྟ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་ཐབས་ལ་ཞུགས་པ་ལ་ཡང་རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་མཐུན་པ་ཡང་དག་པར་ངེས་པ་ཉིད་དུ་ཞུགས་པ་དང་། རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་དང་མཐུན་པའོ། །དེ་གཉི་ག་མངོན་པར་མི་འདོད་པ་ནི། ཐེག་པ་ཆེན་{br}པོ་ལ་ཡང་དག་པར་གནས་པ་མཆོག་ཏུ་དབང་པོ་རྣོན་པོའི་སེམས་ཅན་ཏེ། གང་དག་འདོད་ཆེན་པ་བཞིན་དུ་འཁོར་བ་ཡང་མི་འདོད་ཅིང་། མུ་སྟེགས་པ་ལ་སོགས་པ་ལྟར་ཐབས་མ་ཡིན་པ་ལ་ཞུགས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་ལྟར་ཐབས་དང་{br}ལྡན་པར་རྟོགས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ཏེ། འོན་ཀྱང་འཁོར་བ་དང་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་མཉམ་པ་ཉིད་ཐོབ་པའི་ལམ་དུ་ཞུགས་པ་སྟེ། དེ་དག་མི་གནས་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བརྟེན་པའི་བསམ་པ་ཅན་ཉེ་བར་ཉོན་མོངས་པ་མེད་པའི་འཁོར་བ་ལ་བརྟེན་པའི་སྦྱོར་བ་ཅན། {br}སྙིང་རྗེ་དང་ལྷག་པའི་བསམ་པ་བརྟན་པ་རབ་ཏུ་གནས་པ་རྩ་བ་ཡོངས་སུ་དག་པར་གྱུར་པ་ཡིན་ནོ། །དེ་ལ་སེམས་ཅན་གང་དག་སྲིད་པ་འདོད་པའི་འདོད་ཆེན་པོ་དང་། དེར་ངེས་པར་ལྷུང་བའི་ཆོས་འདི་པ་ཉིད་དེ། དེ་གཉིས་ནི་ལོག་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པའི་སེམས་ཅན་གྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །

---

གང་དག་སྲིད་པ་དང་བྲལ་བར་འདོད་ཀྱང་ཐབས་མ་ཡིན་པ་ལ་ཞུགས་པ་དེ་དག་ནི། མ་ངེས་པའི་སེམས་ཅན་གྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །གང་དག་སྲིད་པ་དང་བྲལ་བར་འདོད་པ་ཐབས་ལ་ཞུགས་པ་དང་། དེ་གཉིས་ཀ་མངོན་པར་མི་འདོད་པ་མཉམ་པ་ཉིད་ཐོབ་{br}པའི་ལམ་དུ་ཞུགས་པ་དེ་དག་ནི་ཡང་དག་པ་ཉིད་དུ་ངེས་པའི་སེམས་ཅན་གྱི་ཕུང་པོ་ཞེས་བྱའོ། །དེ་ལ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་ཡང་དག་པར་རབ་ཏུ་གནས་པའི་སེམས་ཅན་གྱི་སྒྲིབ་པ་མེད་པ་རྟོགས་པ་མ་གཏོགས་པ་གཞན་སེམས་ཅན་རྣམ་པ་བཞི་པོ་འདི་དག་སྟེ། འདི་ལྟ་སྟེ། འདོད་ཆེན་པ་{br}དང་། མུ་སྟེགས་པ་དང་། ཉན་ཐོས་དང་། རང་སངས་རྒྱས་ཏེ། དེ་དག་ལ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཁམས་མི་རྟོག་པ་དང་། མངོན་སུམ་དུ་བྱེད་པར་མི་འགྱུར་བའི་སྒྲིབ་པ་འདི་བཞི་ཡང་དག་པར་གནས་སོ། །བཞི་གང་ཞེ་ན། འདི་ལྟ་སྟེ། གང་གི་གཉེན་པོར་བྱང་{br}ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ལ་མོས་པ་སྒོམ་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ལ་སྡང་བ་འདོད་ཆེན་པ་རྣམས་ཀྱི་སྒྲིབ་པ་དང་། གང་གི་གཉེན་པོར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་སྒོམ་པ་ཆོས་རྣམས་ལ་བདག་ཏུ་ལྟ་བ་གཞན་མུ་སྟེགས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྒྲིབ་པ་{br}དང་། གང་གི་གཉེན་པོར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ནམ་མཁའ་མཛོད་ལ་སོགས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྒོམ་པ་འཁོར་བ་ལ་སྡུག་བསྔལ་བར་རབ་ཏུ་ཤེས་ཤིང་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་འཇིགས་པ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་རྣམས་ཀྱི་སྒྲིབ་པ་དང་། གང་གི་གཉེན་པོར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་{br}སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་སྒོམ་པ་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་ལ་རྒྱབ་ཀྱིས་ཕྱོགས་ཤིང་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་ལ་མི་ལྟོས་པ་ཉིད་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐེག་པ་པ་རྣམས་ཀྱི་སྒྲིབ་པ་སྟེ། གང་གི་གཉེན་པོར་མོས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་འདི་བཞི་བསྒོམས་ནས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་བླ་ན་མེད་པའི་དོན་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་{br}རྣམ་པར་དག་པ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཐོབ་པར་འགྱུར་བ་སེམས་ཅན་རྣམ་པ་འདི་བཞིའི་སྒྲིབ་པ་ནི་རྣམ་པ་བཞི་པོ་འདི་དག་ཡིན་ནོ། །རྣམ་པར་དག་པ་བཞི་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་བཞི་པོ་འདི་དག་དང་ལྡན་པ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་རིགས་སུ་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་སྲས་སུ་འགྱུར་རོ།

Now, what is taught by the latter half of verse [I.30]?

Hostility toward the dharma, views about a self,

Fear of saṃsāra’s suffering,

And indifference about the welfare of sentient beings—

These are the four obscurations I.32 {P91b}

Of those with great desire, tīrthikas,

Śrāvakas, and self-arisen [buddhas],

The causes of purity are the four dharmas

Of having faith and so forth. I.33

In brief, one finds three kinds of sentient beings within the host of sentient beings: (1) those who crave for [saṃsāric] existence, (2) those who crave to be free from [saṃsāric] existence, and (3) those who do not crave for either. Here, (1) those who crave for [saṃsāric] existence are to be known as twofold. {J28} (1a) Those sentient beings who are hostile toward the path to liberation and have no disposition for [attaining] parinirvāṇa only desire saṃsāra but not nirvāṇa. (1b) Some who do follow this dharma of ours, [but] have fallen into the ways of those [who are hostile toward the dharma], dislike the dharma of the mahāyāna. With reference to them, the Bhagavān said [in the Anūnatvāpūrṇatvanirdeśaparivarta]:

I am not their teacher; nor are they my śrāvakas. Śāriputra, I say that they are greatly filled with darkness, proceeding from one darkness into another darkness, from gloom into greater gloom.

Next, (2) those who crave to be free from [saṃsāric] existence are [also] twofold: (a) those who have entered what is not the means [for liberation] and {D89b} (b) those who have entered these means. Here, (2a) those who have entered what is not the means [for liberation] are again threefold. (2aa) Those who are outside of this [dharma] of ours are the many different kinds of tīrthikas who are other [than us], such as the Carakas, Parivrājakas, and Nirgranthas. (2ab) As for those who follow this dharma of ours [but] whose conduct accords with these [tīrthikas], though they have confidence [in the dharma], they cling to [views] that are difficult to grasp. Who are these [people]? They are those who have views about the person [as being a self] and lack faith in the ultimate. About them, the Bhagavān said:

Those who do not have confidence in emptiness are not different from the tīrthikas.

(2ac) For those who have views about emptiness and are full of pride [about that], when they are taught emptiness, this very emptiness, which is in fact the door to liberation in this [dharma] of ours, becomes a [wrong] view. {P92a} With respect to them, [the Bhagavān] said [in the Kāśyapaparivarta]:

O Kāśyapa, a view about the person that has the size of Sumeru is indeed preferable to the view of emptiness of those who are proud of it.

(2b) Those who have entered the means [for liberation] are again twofold: (a) those who belong to the śrāvakayāna and (b) those who belong to the pratyekabuddhayāna. [Both] proceed on the set way of what is rightful.

(3) As for those who do not crave for either [saṃsāric existence or freedom from it], they are those sentient beings with supremely sharp faculties who are perfectly grounded in the mahāyāna. They neither desire saṃsāra (like those with great desire), nor do they fall into what is not the means [for liberation] (like the tīrthikas and so on), nor do they enter [any limited] means [for liberation] (like śrāvakas and pratyekabuddhas). Rather, being those who have entered the path to attain the equality of saṃsāra and nirvāṇa, their motivation [is to attain] the nonabiding nirvāṇa, their activities are based on saṃsāra without [however] being afflicted [by it], and their fundamental purity lies in being firmly grounded in compassion and the superior intention. {J29}

Here, (1) those sentient beings who crave for [saṃsāric] existence (those with great desire and those who follow this dharma of ours [but] have fallen into the ways of those [with great desire]) are called "the group of sentient beings [whose disposition] is certain in terms of what is mistaken." {D90a} (2a) Those who crave to be free from [saṃsāric] existence but have entered what is not the means [for liberation] are called "the group of sentient beings [whose disposition] is uncertain." (2b) Those who crave to be free from [saṃsāric] existence and have entered the means [for liberation] as well as (3) those who crave for neither [saṃsāra nor nirvāṇa] and have entered the path to attain the equality [of saṃsāra and nirvāṇa] are called "the group of sentient beings [whose disposition] is certain in terms of what is correct."

Now, apart from those sentient beings who are firmly grounded in the mahāyāna and proceed in an unobscured manner, [all] other sentient beings [can be divided into] {P92b} the following [four kinds]—those with great desire, tīrthikas, śrāvakas, and pratyekabuddhas. In these [four groups], there operate four [kinds of] obscurations with regard to not realizing and not perceiving the tathāgata element. What are these four [obscurations]? They are as follows. Hostility toward the mahāyāna dharma is the obscuration of those with great desire, whose remedy is a bodhisattva’s cultivation of faith in the mahāyāna dharma. Views about a self with regard to phenomena is the obscuration of the tīrthikas who are other [than us], whose remedy is a bodhisattva’s cultivation of prajñāpāramitā. The notion of suffering, that is, the fear of suffering in saṃsāra, is the obscuration of those belonging to the śrāvakayāna, whose remedy is a bodhisattva’s cultivation of samādhis such as the Sky Treasure. To turn away from the welfare of sentient beings or indifference about the welfare of sentient beings is the obscuration of those belonging to the pratyekabuddhayāna,

whose remedy is a bodhisattva’s cultivation of great compassion. These are the four kinds of obscurations of the four kinds of sentient beings. Having cultivated their four remedies (having faith [in the mahāyāna dharma] and so forth), bodhisattvas attain the supreme purity of the dharmakāya, which is the unsurpassable actuality. Those who possess these four causes of accomplishing purity become children of the dharma king in the family of the tathāgatas.

tatra pareṇa ślokārdhena kiṃ darśitam/

caturdhāvaraṇaṃ dharmapratibho'pyātmadarśanam/

saṃsāraduḥkhabhīrūtvaṃ sattvārthaṃ nirapekṣatā//32//

icchantikānāṃ tīrthyānāṃ śrāvakāṇāṃ svayaṃbhuvām/

adhimuktyātayo dharmāścatvāraḥ śuddhihetavaḥ//33//

samāsata ime trividhāḥ sattvāḥ sattvarāśau saṃvidyante/ bhavābhilāṣiṇo vibhavābhilāṣiṇastadubhayānabhilāṣiṇaśca/ tatra bhavābhilāṣiṇo dvividhā veditavyāḥ/ mokṣamārgapratihatāśa aparinirvāṇagotrakāḥ sattvā ye saṃsāramevecchanti na nirvāṇaṃ tanniyatipatitāścehadhārmikā eva/ tadekatyā mahāyānadharmavidviṣo yānadhikṛtyataduktaṃ bhagavatā/ nāhaṃ teṣāṃ śāstā na te mama śrāvakāḥ / tānahaṃ śāriputra tamasastamo'ntaramandhakārān mahāndhakāragāminastamobhūyiṣṭhā iti vadāmi/

tatra vibhavābhilāṣiṇo dvividhāḥ/ anupāyapatitā upāyapatitāśca/ tatrānupāyapatitāḥ api trividhāḥ/ itobāhyā bahunānāprakārāścakaparibrājakanigranthiputraprabhṛtayo'nyatīrthyāḥ/ ihadhārmikāśca tatsabhāgacaritā eva śrāddhā api durgṛhītagrāhiṇaḥ/ te ca punaḥ katame/ yaduta pudgaladṛṣṭayaśca paramārthānadhimuktā yān prati bhagavatā śūnyatānadhimukto nirviśiṣṭo bhavati tīrthikairityuktam/ śūnyatādṛṣṭayaścābhimānikā yeṣāmiha tadvimokṣamukhe'pi śūnyatāyāṃ mādyamānānāṃ śūnyataiva dṛṣṭirbhavati yānadhikṛtyāha/ varaṃ khalu kāśyapa sumerumātrā pudgaladṛṣṭirna tvevābhimānikasya śūnyatādṛṣṭiriti/ tatropāyapatitā api dvividhāḥ/ śrāvakayānīyāśca samyaktvaniyāmamavakrāntāḥ pratyekabuddhayānīyāśca/

tadubhayānābhilāṣiṇaḥ punarmahāyānasaṃprasthitāḥ paramatīkṣṇendriyāḥ sattvā ye nāpi saṃsāramicchanti yathecchantikā nānupāyapatitāstīrthikādivan nāpyupāyapatitāḥ śrāvakapratyekabuddhavat/ api tu saṃsāranirvāṇasamatāpatti mārgapratipannāste bhavantyapratiṣṭhitanirvāṇāśayā nirupakliṣṭasaṃsāragataprayogā dṛḍhakaruṇādhyāśayapratiṣṭhitamūlapariśuddhā iti/

tatra ye sattvā bhavābhilāṣiṇa icchantikāstanniyatipatitā ihadhārmikā evocyante mithyātvaniyataḥ sattvarāśiriti/ ye vibhavābhilāṣiṇo'pyanupāyapatitā ucyante'niyataḥ sattvarāśiriti/ ye vibhavābhilāṣiṇa upāyapatitāstadubhayānabhilāṣiṇaśca samatāptimārgapratipannāsta ucyatte samyaktvaniyataḥ sattvarāśiriti/ tatra mahāyānasaṃprasthitān sattvānanāvaraṇagāminaḥ sthāpayitvā ya ito'nye sattvāstadyathā/ icchantikāstīrthyāḥ śrāvakāḥ pratyekabuddhāśca/ teṣāmimāni catvāryāvaraṇāni tathāgatadhātoranadhigamāyāsākṣātkriyāyaisaṃvartante/ katamāni ca catvāri/ tadyathā mahāyānadharmapratigha icchantikānāmāvaraṇa yasya pratipakṣo mahāyānadharmādhimuktibhāvanā bodhisattvānām/ dharmeṣvātmadarśanamanyatīrthānāmāvaraṇaṃ yasya pratipakṣaḥ prajñāpāramitābhāvanā bodhisattvānām/ saṃsāre duḥkhasaṃjñā duḥkhabhīrutva śrāvakayānikānāmavaraṇaṃ yasya pratipakṣo gaganagañjādisamādhibhāvanā bodhisattvānām/ sattvārthavimukhatā sattvārthanirapekṣatā pratyekabuddhayānikānāmāvaraṇaṃ yasya pratipakṣo mahākaruṇābhāvanā bodhisattvānāmiti/

etaccaturvidhamāvaraṇameṣāṃ caturvidhānāṃ sattvānāṃ yasya pratipakṣānimāṃścaturo'dhimuktyādīn bhāvayitvā bodhisattvā niruttarārthadharmakāyaviśuddhiparamatāmadhigacchantyebhiśca viśuddhisamudāgamakāraṇaiścaturbhiranugatā dharmarājaputrā bhavanti tathāgatakule/

後半偈者示現何義偈言

有四種障礙 謗法及著我 怖畏世間苦 捨離諸眾生 此偈明何義偈言

闡提及外道 聲聞及自覺 信等四種法 清淨因應知

此偈明何義略說一切眾生界中有三種眾生何等為三一者求有二者遠離求有三者不求彼二求有有二種何等為二一者謗解脫道無涅槃性常求住世間不求證涅槃二者於佛法中闡提同位以謗大乘故是故不增不減經言舍利弗若有比丘比丘尼優婆塞優婆夷若起一見若起二見諸佛如來非彼世尊如是等人非我弟子舍利弗是人以起二見因緣從闇入闇從冥入冥我說是等名一闡提故偈言謗法故闡提故遠離求有者亦有二種何等為二一者無求道方便二者有求道方便無求道方便者亦有二種何等為二一者多種外道種種邪計謂僧佉衛世師尼揵陀若提子等無求道方便二者於佛法中同外道行雖信佛法而顛倒取彼何者是謂犢子等見身中有我等不信第一義諦不信真如法空佛說彼人無異外道復有計空為有以我相憍慢故何以故以如來為說空解脫門令得覺知而彼人計唯空無實為彼人故寶積經中佛告迦葉寧見計我如須彌山而不用見憍慢眾生計空為有迦葉一切邪見解空得離若見空為有彼不可化令離世間故偈言及著我故及外道故有方

---

便求道者亦有二種何等為二一者聲聞偈言怖畏世間苦故聲聞故二者辟支佛偈言捨離諸眾生故及自覺故不求彼二者所謂第一利根眾生諸菩薩摩訶薩何以故以諸菩薩不求彼有如一闡提故又亦不同無方便求道種種外道等故又亦不同有方便求道聲聞辟支佛等故何以故以諸菩薩見世間涅槃道平等故以不住涅槃心故以世間法不能染故而修行世間行堅固慈悲涅槃心故以善住根本清淨法中故又彼求有眾生一闡提人及佛法中同闡提位名為邪定聚眾生又遠離求有眾生中墮無方便求道眾生名為不定聚眾生又遠離求有眾生中求離世間方便求道聲聞辟支佛及不求彼二平等道智菩薩摩訶薩名為正定聚眾生又除求於無障礙道大乘眾生餘有四種眾生何等為四一者闡提二者外道三者聲聞四者辟支佛彼四眾生有四種障故不能證故不能會故不能見如來之性何等為四一者謗大乘法一闡提障此障對治謂諸菩薩摩訶薩信大乘故偈言信法故二者橫計身中有我諸外道障此障對治謂諸菩薩摩訶薩修行般若波羅蜜故偈言及般若故三者怖畏世間諸苦聲聞人障此障對治謂諸菩薩摩訶薩修行虛空藏首楞嚴等諸三昧故偈言三昧故四者背捨利益一切眾生捨大悲心辟支佛障此障對治謂諸菩薩摩訶薩修行大悲為利益眾生故偈言大悲故是名四種障障四種眾生為對治彼四種障故

---

諸菩薩摩訶薩信修行大乘等四種對治法得無上清淨法身到第一彼岸何以故依此四種清淨法界修習善法此是諸佛隨順法子於佛家生

Other English translations

Obermiller (1931)

Enmity toward the Doctrine, views clinging to Ego and Mine,

Fear caused by the sufferings of Phenomenal Life，

And want of care for (other) living beings,一

Takasaki (1966)

There are four kinds of Obstructions:

Enmity to the Doctrine and perception of the Self,

Fear of Suffering in this world,

And indifference to the profit of living beings; -

Fuchs (2000)

Enmity towards the Dharma, a view [asserting

an existing] self, fear of samsara's suffering,

and neglect of the welfare of fellow beings

Textual sources

Commentaries on this verse

Academic notes